Wijze woorden van Lief op plandag van OxfamWereldwinkel Mechelen 3 februari 2013

Bonne arrivée.
Om te eindigen willen we graag onze ervaringen van deze reis met jullie delen,wat al de ontmoetingen bij ons hebben losgemaakt.
Toen we thuis kwamen,heel enthousiast,vol van Africa,de mooie kontakten,de warme mensen ,de kracht van de vrouwen,hun strijd om te overleven,hun coöperatieve werking,waren we ook stil geworden van de realiteit die we hadden gezien en gevoeld.
We dachten er direkt in te vliegen,onze foto's en filmpjes te sorteren ,maar ik botste op praktische problemen,oa. mijn laptop die vastliep zodat ik verplicht werd te wachten.
Dit kon geen toeval zijn,dit brengt ons wat dichter bij Africa,bij hun realiteit.
Wat moet het moeilijk zijn te werken in hun omstandigheden.
De armoede,de droogte,de 10 jaar durende oorlog,gebrek aan technologie,geen internet in de burelen van Gonaté,het onstabiel en ondemocratisch regime,de corruptie,de hoge normen van het westen,de lage prijzen voor hun cacao en niet te vergeten de Africaanse mentaliteit.
Dago,de man die net is weggegaan bij Kavokiva heeft met veel begrip uitgelegd hoe moeilijk het is om te werken in de coöperatieven in Ivoorkust,hoe het samenwerken kan vastlopen door te sterke groei,gebrek aan visie en samenwerking,wisselend personeel.

Hij eindigde het gesprek met de belangrijke boodschap van respect voor de producenten ,mannen en vrouwen ,jong en oud,hun kennis en inzet en hun cultuur.

Als we iets geleerd hebben dan is het milder te zijn,niet te oordelen met onze Westerse mentaliteit,ook als we kijken door onze kritische bril kunnen we rekening houden met hun beperkingen.

En is het niet onze solidariteit,onze vriendschap die zo belangrijk is voor hen,te weten dat ze

niet alleen staan in hun strijd tegen de kinderarbeid,tegen de armoede,voor het algemeen welzijn en de coöperatieve gedachte.

Zo willen we samen werken aan hun toekomst,samen een beweging vormen.

L'union fait la force.

Les petites histoires

Bij Kavokiva staat een boom, een cashewnotenboom. En onder die boom daar staat een bank, een lange bank. En op die bank daar zitten mensen, heel veel mensen, altijd andere mensen. En die mensen praten, lachen, knabbelen nootjes, wisselen nieuwtjes uit. Producenten, chauffeurs, magazijniers. Het werd ons favoriete plekje tussen de bezoeken door. Die bavardageboom is zowat het symbool van de vriendschappelijke ambiance die we mochten leren kennen bij Kavokiva.

“Bonne arrivée”! Overal werden we zo onthaald. Of je nu 10’ weg was of twee dagen, of men je nu kende of niet, overal werden we welkom geheten. En overal onderweg werden wij begroet. Er werd gezwaaid, gebonjourd of ge Njamboot of geMwanboot. Heerlijk toch, hoe men via dit groeten verbondenheid deelt. We zullen het missen…

Njam, njam… dat zeggen we als we iets lekker vinden, als we lekker aan het eten zijn of kindjes zeggen het als ze de taal nog niet goed spreken. Hier is de Njam een zeer belangrijk en erg gewaardeerd voedsel. Het is een wortel die met een lange prikstengel omhooggroeit. Wat zo interessant is aan de Njam is dat deze geoogst wordt wanneer alle andere gewassen er niet zijn. Bovendien houdt deze wortel heel lang goed. Het is dus echt de reserve voor het laagseizoen. En de kindjes worden er groot en sterk van!

We hebben hier veel mooie mensen ontmoet. Jonge dynamische, energieke vrouwen en mannen en ook wijze, bedaarde, gedreven oudere vrouwen en mannen. En bij hen hoort dit Afrikaans gezegde: “Quand un vieux meurt, c’est une bibliothèque qui brûle. “

Papaya’s groeien hier met overvloed tussen de cacaobomen. Nochtans hebben we zelden of nooit iemand papaya zien eten. Voor de Baoulé –de etnie die hier het gros van de cacaoproducten uitmaakt- is papaya eten taboe. De plant wordt gewaardeerd als schaduwplant voor de cacao, maar zijn vruchten worden aan de honden gegeven. Of aan ons J

Ongewild zijn we het onderwerp geworden van een les op school. Weet je de welke? De les over rassenverschillen. We waren even het schoolvoorbeeld. Die staat hier nog als verplichte materie in de handboeken. Nochtans is er maar één ras, het menselijk ras.

Onze reis begon met een bezoek aan de teinturières. Zij gebruiken potasse om de kleuren te fixeren op de stoffen. En nu weten we waar die potasse van wordt gemaakt. Van cacaoschillen. Wat overblijft na de ecabossage wordt gedroogd en de schillen worden uiteindelijk verbrand. Dit restproduct wordt verkocht als potasse. De cirkel van ons verhaal is rond.

Les écoles passerelles

Een 200-tal leerlingen in 6 klasjes, meestal kinderen die geen geboorteakte hebben.

Maar één derde van de 700 kinderen uit de 14 verschilende dorpen kunnen de lessen volgen.

Het gebouw is in leem opgetrokken. De ambitie is een bakstenen gebouw neer te zetten en dan de aanvraag te doen om een officiële school te worden.

Ecole champs

's Morgensvroeg gebruiken we zowat alle transportmiddelen die hier voorhanden zijn: taxi, baka (kleine busjes) en moto om in de 'veldschool' (of is het VELTschool :-)) te geraken. Zo'n école champs is letterlijk een vorming die in het veld van een boer doorgaat. Er komen mensen samen uit verschillende dorpen. Vandaag geeft Abassiri Kwasé, een lesgever van ANADER (een instituut dat de boeren met raad en daad ondersteunt) een les over veilig pesticidegebruik. Ik heb echt genoten van de pedagogische aanpak van deze man. De vergelijkingen die hij maakte om zijn verhaal levendig te houden, de gestructureerde, maar kalme aanpak tot en met de energizer die hij gebruikte. Het geheel zat goed in elkaar. En deze lesgever was inhoudelijk helemaal mee met het fair trade verhaal. Hij was ook op de hoogte van de recentste ontwikkelingen qua pesticidegebruik en de strenge Europese normen. Zo drukte hij het uit: "Nous sommes les cuisiniers des chocolatiers".

De oogst ophalen in L'Oukoukwamekro

Zak dichtnaaien

Wegen ter plaatse in het dorp

Eén van de weinige stappen die we nog niet hadden gezien, was het ophalen van de oogst in een dorp. Maandagavond om 17u45 was het zo ver. Wij, het camionneke in en via de bobbelige wegen bij zonsondergang naar het dorp van Jacques. Jacques is de medewerker die ons de pépinière in zijn dorp liet zien. Nu gaat hij mee de geoogste cacao ophalen. Het hele zeizoen door haalt men in de dorpen cacao op. Deze keer gaat het om 5 zakken, het zal zowat het laatste deel van de oogst zijn in dit dorp. De zakken waar de cacao in verpakt wordt, komen mee met de Kavokiva camion. De cacao die in het dorp bewaard is, wordt hierin overgeladen, de zakken worden dichtgenaaid en er is een eerste weging in het dorp zelf. Nadien wordt de weging bij Kavokiva nog eens herhaald om zeker te zijn. Er ontstaat even een kleine discussie over de kwaliteit van de zakken. Die zijn niet meer in orde volgens de producent, te dun en hij klaagt dat er dan teveel grammen af worden getrokken van het gewicht van zijn cacao. De mensen van Kavokiva (1 weger, 1 lader en 1 chauffeur) luisteren geduldig en werken ook wat door, want het wordt al heel donker. Naast de 5 zakken laden we de rest van de camion vol bananen. De vrouwen brengen die alvast richting de grote weg zodat ze morgen minder moeten sleuren. Na nog een vervelende stop bij de politie, komen we terug aan in het magazijn van Kavokiva. De cacao gaat onder zeil en wij zijn weer eens bekaf na een welgevulde dag.

Een nieuwe actie rond kinderrechten?

Overleg samen met Alphonse en Emmanuel

Vandaag zaten we samen met Alphonse en Emmanuel om te spreken over de strijd tegen de ergste vormen van kinderarbeid. Oxfam-Wereldwinkel Mechelen heeft hier al heel wat acties rond opgezet. Denk maar aan onze dozenknutsels op de speeldag, onze bokesactie aan de stations, onze tentoonstelling rond kinderrechten. Maar hier heeft men ook niet stilgezeten. Deze twee terreinwerkers deden ons verslag over de sensibilisatiecampagne die zij voerden in de dorpen met de ouders. Het eerste doel was om een onderscheid te leren maken tussen de ergste vormen van kinderarbeid (PFTE: Pire Formes du Travail d’Enfant) en kinderen die meehelpen in het huishouden (travail socialisant). Het tweede belangrijk doel was om ouders ervan bewust te maken dat de plaats van kinderen niet in de cacaoplantage is, maar op school. In elk dorp werden comités opgericht die de ouders interpelleren als er toch kinderarbeid wordt vastgesteld. Een vorm van sociale controle, dus. Met Oxfam concentreren we ons op die dorpen waar Kavokivaleden aanwezig zijn, maar in de andere dorpen is een Ivoriaanse NGO actief: ASA (Africa Assistance Sécours). Zij evalueren in de dorpen hoe de sensibilisering is verlopen. Een zeer interessant initiatief dat Kavokiva genomen heeft, is de “école passerelle”: voor die kinderen die niet naar school kunnen gaan omdat hun geboorteakte niet in orde is of de school te ver weg is, voorzien vrijwilligers, die door de staat een minimale opleiding hebben gekregen, alfabetisering. De dorpsbewoners leggen centen bij elkaar om deze vrijwilligers toch enigszins te vergoeden. Kinderen zonder uniform kunnen niet naar school. Ook heel arme kinderen kunnen niet naar school. Zo maakte Fanny mee dat in een dorp een vrouw weduwe werd en van haar 8 kinderen moest kiezen dat er 4 wel en 4 niet naar school gingen. Hoewel zij zelf vlot Frans sprak, kende haar dochtertje van 9 geen woord Frans. Deze kinderen kunnen terecht in de école passerelle. Een andere optie is dat deze kinderen een beroep leren. Zo ontmoetten we bijvoorbeeld de “apprentis” van Simon: deze jongens leren mecanicien worden. Het is BIT (Bureau International du Travail) die hierin voorziet. Naast mecanicien kunnen, vooral de meisjes, coiffure (kapper) en couture (naaister) doen. Men plant ook een project rond élévage des animaux (dieren opkweken). Wat hier wel een pluspunt is in Ivoorkust, is dat er een schoolkit voorzien wordt vanuit de overheid voor elke schoolgaand kind. Natuurlijk zijn het alleen de geregisteerde kinderen die daar recht op hebben. Een reden temeer om aan registratie te werken. De overheid laat op die manier wel zien dat ze schoollopen belangrijk vindt. De acties tegen kinderarbeid zijn dan ook een nationaal thema geworden in Ivoorkust.

Na die uitwisseling is het tijd om na te denken over hoe we in de toekomst kunnen samenwerken. Wat meteen, duidelijk wordt is dat er een tekort is aan financiële middelen. Nu de cacaoproductie zo laag is, zijn er immers minder inkomsten zowel bij de boeren als in de coöperatie. De vraag naar Oxfam toe is dan ook of er geen schoolkits of uniformen voorzien kunnen worden voor die kinderen die echt het zwaarst getroffen worden door de armoede. Een vraag die wij niet meteen kunnen beantwoorden, maar die we wel meenemen. Onze slogan is immers ‘Trade not aid’, maar verplicht ons dat niet na te denken over die fair trade premie? Deze premie zou de coöperatie immers de kans moeten geven zelf te beantwoorden aan deze terecht gestelde noden. Maar ze volstaat niet. Ivoorkust is immers een zeer arm land. Hebben zulke landen geen nood aan een hogere premie? Investeren in projectgeld is immers eindeloos en lokt hulpafhankelijkheid uit. Een discussiethema voor de Partnercommissie??

En nu concreet voor de partnerband Kavokiva-Mechelen! Er is een grote motivatie om samen verder te werken rond kinderrechten. Vooral de kinderen met weinig kansen willen we meenemen in het vervolg van het verhaal. Het thema dat door de organisatoren van de speeldag in Mechelen naar voren werd geschoven, namelijk “wat willen ouders voor kun kinderen” en “waar dromen kinderen van om te doen voor ze twaalf worden”, brachten we ter sprake. We werkten hier ook al rond in de dorpen en namen mooie interviews af met enkele ouders. We merkten toen ook dat foto’s nemen de mensen enorm veel plezier doet. Vandaaruit ontstond het idee om deze dromen van ouders en kinderen, in word en beeld, uit te gaan wisselen tijdens onze volgende actiemomenten: 19 mei in Mechelen en 12 juni hier. Come and see!

Bezoek aan de vrouwengroep Ejo Henian in Manhounou-project van Oxfam, productie van groenten in laagseizoen

Rondgang door het dorp

Tuintje

Emilienne, voorzitster van de vrouwengroep

Ontmoeting met de chef du village

Huiswerk maken!

Ophalen van water 

Herstelling van het kookvuur

Een mooi huis in het dorp

Groespfoto van deze sterke vrouwen en enkele mannen :-)

Het bezoek aan de vrouwengroep was me zo sterk bijgebleven dat we besloten terug te gaan naar Manhounou. De vrouwen van de cacaoproducteurs van Kavokiva beplanten en onderhouden 3 velden waarop ze tomaten, kolen, aubergines en maniok kweken. Een goede financiële aanvulling na de cacaoogst. Ze ontvangen van Oxfam zaaigoed, een pomp om water te sproeien, gieters en 5 fietsen. We bezochten het dorp en werden enthousiast onthaald en de vrouwen waren onmiddellijk bereid om samen te praten over hun werking op het veld en de solidariteit met onze Wereldwinkel. We deelden met hen onze ervaring over composteren, wisselcultuur en het planten van ajuin tussen de gewassen om de kolen te beschermen tegen insecten. De vrouwen waren massaal aanwezig. 35 vrouwen en 6 mannen die helpen met het zware werk. Hun grote probleem is het vervoer en de verkoop van de oogst. De weg naar het dorp is in heel slechte staat, de mannen willen hun producten vervoeren met de fiets, maar bij regen is dat bijna onmogelijk. De vrouwen fietsen hier niet en het is voor hen taboe als we erover willen praten. We sloten de avond al zingend af. De verbondenheid was sterk en we willen graag hiermee doorgaan. Werken met de vrouwen is een manier om onze solidariteit te versterken. Door hun sterke inzet gaan de kinderen naar school in Manhounou. Zo kunnen we samen de strijd tegen de kinderarbeid verderzetten.